Wat hebben de ‘leiders van morgen’ nodig?

Ben jij als manager klaar voor de uitdagingen van morgen? Er is een duidelijke verschuiving gaande van ‘leidinggeven’ naar ‘leiderschap’. Daarbij draait het om veel meer dan het praktisch aansturen van een team. Een goede leider zorgt voor veerkracht; hij blijft de organisatie ontwikkelen en loodst zijn mensen succesvol door veranderingen heen.

Dat laatste is nu complexer dan ooit, stelt onze directeur Martin van der Groep. ‘De wereld blijft zich in hoog tempo ontwikkelen, daar heeft corona weinig aan veranderd. Die continue innovatie zie je niet alleen in de technologie, maar ook in businessmodellen. En daarom gaat het er steeds meer om: hoe snel kun je veranderen als organisatie? Kunnen je mensen mee in de noodzakelijke aanpassing? Hoe veerkrachtig zijn ze? Daar komt steeds meer druk op te staan.’ 

Van praktische vaardigheden naar competenties

Dat de eisen aan managers mee veranderen, is logisch. Maar kunnen we echt voorspellen wat dat in de praktijk gaat betekenen? Van der Groep: ‘Natuurlijk weten we niet precies hoe de toekomst eruit gaat zien. Maar ik denk wel dat we goed kunnen voorzien welke competenties de leiders van morgen nodig hebben. Dat gaat van iets herkenbaars als coachen op afstand tot abstractere thema’s als lerend vermogen en veranderbereidheid.’

Ook aan de vragen en behoeften van onze klanten zien we dat de eisen aan leidinggevenden veranderen. ‘De vragen gaan steeds minder over praktische dingen zoals het voeren van een functioneringsgesprek’, constateert Van der Groep. ‘Behoorlijk leidinggeven, dat hebben de meesten nu wel in de vingers. Die structuren zijn inmiddels aardig ingebakken in organisaties. Maar persoonlijk leiderschap, hoe je vanuit je vaardigheden en persoonlijkheid het juiste gedrag kunt laten zien, en hoe je op die manier kunt inspelen op die veranderingen in de wereld om je heen, dat is een heel andere vraag. Juist daaraan zien we een toenemende behoefte.’

Concreet gaat het daarbij om vragen als: hoe kan ik een ontwikkeling in gang zetten en iedereen meekrijgen? Hoe ga ik om met verschillende doelgroepen? Hoe kan ik een team vormen en daarbinnen iedereen tot zijn recht laten komen? ‘Het gaat tegenwoordig steeds meer om competenties en gedragsveranderingen’, concludeert Van der Groep.

Verlengd leertraject

Gedrag veranderen is echter niet iets dat je even tussendoor kunt doen. In een training van een paar dagen kun je een heleboel concrete vaardigheden leren, maar voor een gedragsverandering is meer nodig. ‘Daarom experimenteren we steeds met nieuwe onderwijsvormen’, vertelt Van der Groep. ‘Denk daarbij aan rollenspellen, serious games, e-learning, buddy-systemen… We zoeken continu naar vormen die onze cursisten kunnen helpen om de opgedane competenties toe te passen op de werkvloer en hun gedrag duurzaam te veranderen.’

Een van de meest recente ontwikkelingen is een dagelijkse reminder die cursisten via WhatsApp kunnen krijgen. Zo worden zij elke dag getriggerd om het getrainde nog eens te herhalen, bijvoorbeeld via een podcast of korte video. Van der Groep: ‘Op deze manier verlengen we het leertraject. Er zijn volop technologische mogelijkheden om dit te doen. Privé gebruiken we zulke communicatiemiddelen al vaak, maar in trainingssituaties kunnen we daarin nog veel ontwikkelen.’

Minder controle

Inhoudelijk verschuift de focus daarbij steeds meer van hiërarchisch leiderschap naar coachend, faciliterend of meewerkend leiderschap. Door corona is de context vaak ook veranderd, wat de verschuiving alleen maar heeft versterkt. Van der Groep: ‘Leiderschap op afstand is bijvoorbeeld veel belangrijker geworden. Dat roept nieuwe vragen op. Hoe kun je sturen op output in plaats van input? Hoe geef je mensen verantwoordelijkheid en autonomie?’

Door de omstandigheden zijn veel managers de afgelopen 1,5 jaar gedwongen op een andere manier leiding gaan geven. Van der Groep verwacht niet dat dit helemaal terugveert wanneer corona verdwenen is en je fysiek weer in de buurt van je team zit. ‘Als je nu bijvoorbeeld bent gaan sturen op output, is er geen enkele reden om weer op input te gaan sturen als de resultaten goed zijn. De afgelopen periode hebben veel managers gedwongen een stuk controle losgelaten. Dat is vaak eng. Maar straks is het een keuze. Ik ben heel benieuwd wat dat gaat brengen.’

Verandermanagement

Het ‘leiderschap van morgen’ is dan ook nog volop in ontwikkeling. Of het nu gaat om projectmatig werken, multifunctionele teams of de hoeveelheid autonomie die je medewerkers moet geven; het blijven voorlopig relevante vragen waarop het antwoord niet vastligt. 

Daar komt de grote impact van technologische verandering bovenop. Dat gaat banen, bedrijven en hele sectoren veranderen. Van der Groep: ‘Dan kom je uit bij het thema “verandermanagement”. Dat is geen nieuw thema, maar is volgens mij wel in een nieuwe versnelling beland. Dat maakt ook de rol van de manager heel anders. In plaats van één functioneringsgesprek per jaar krijg je bijvoorbeeld kortere feedbackloops, waarbij je vaker gesprekken voert met je medewerkers over de doelen die je samen afspreekt.’

Kijk in de spiegel

Hoe het toekomstige leiderschap er ook uit komt te zien: wil je als manager klaar zijn voor de toekomst, dan ontkom je niet aan de confrontatie met jezelf. Van der Groep: ‘Wat we steeds terugzien bij de trainingen die we geven: de grootste eyeopener is de confrontatie met je eigen gedrag. We laten mensen echt in de spiegel kijken, en laten zien wat hun eigen gedrag voor gedrag bij andere mensen uitlokt. Je bent gauw geneigd om te kijken naar gedrag van andere mensen en te denken: wat doen zij nou? Maar in onze trainingen merk je dat het meestal een reactie is op jouw eigen gedrag.’

Daarin heeft corona overigens ook wel een effect gehad, ziet hij. ‘Nu we allemaal veel meer virtueel vergaderen, zie je dat mensen zich bewuster zijn van hun eigen non-verbale communicatie. Ze zien zichzelf vaker in het kleine hoekje van het scherm. Daarmee krijg je ook direct feedback op hoe je er zelf bij zit, hoe geïnteresseerd je bijvoorbeeld overkomt. Een onverwacht bijeffect van het virtuele middel.’

Grootste uitdaging

Wat wordt de grootste uitdaging voor de leiders van morgen? Van der Groep: ‘Ik denk dat dat vooral de tijdsdruk is en de spagaat die ontstaat door de mix van reguliere werkzaamheden enerzijds en de toenemende veranderagenda anderzijds. Je moet continu je business in ontwikkeling houden, en tegelijk omgaan met de onzekerheid voor jezelf en van de mensen om je heen, en ook nog eens leren omgaan met nieuwe technologie. Dat maakt het complexer dan ooit.’

Het goede nieuws: je kunt je hier grotendeels op voorbereiden. ‘Er zijn gelukkig wel handvatten voor aan te reiken’, zegt Van der Groep. ‘Als je de 21th Century Skills combineert met thema’s als hybride werken en leidinggeven op output, zie je wel welke kant het opgaat.’ En hij constateert dat veel organisaties dat ook inzien. ‘Bij de vorige crisis, in 2008, zag je dat de behoefte aan skills-trainingen bijna volledig stilviel. Dat is nu wel anders. Er wordt nu alleen maar meer in geïnvesteerd. Dat geeft voor ons wel aan dat de relevantie van soft skills alleen maar toeneemt. En dat is een goed teken.’

Verder praten? 

Wil je verder praten over het ‘leiderschap van morgen’ en de uitdagingen die dat met zich meebrengt? Of ben je nieuwsgierig wat wij kunnen betekenen voor jou, jouw team en organisatie? Neem dan contact met ons op via 035 200 5215 of info@bvo.nl. We staan je graag te woord.