3 wegen naar een beter besluit

Iedereen heeft zijn eigen stijl. De een hakt graag de knoop direct door en de ander overweegt het liefst alle opties. De een vertrouwt compleet op zijn/haar onderbuikgevoel om te bepalen of iets de juiste keuze is. Terwijl de ander gaat voor de pro’s & con’s strategie. Wat is nu de beste manier en hoe zorg je voor een beter besluit?

Persoonlijkheid en besluit

In iedereen zit een beslisser. Maar iedereen beslist op een andere manier. Persoonlijkheidskenmerken bepalen voor een groot deel onze keuzestrategie. De knopen-door-hakkers bijvoorbeeld hebben vaak een zeer sterke need for closure. Opvallend is het dat we beslissers in een organisatie met name instrumenteel helpen betere besluiten te nemen. We gebruiken een decisionmaking tree en een stroomschema om te komen tot een kwalitatief goed besluit. Die modellen staan symbool voor de zeer rationele benadering waarmee we mensen naar een beter besluit willen helpen. Ik ben er persoonlijk van overtuigd dat dit toegevoegde waarde heeft. Maar ook dat de voornaamste winst in de weg naar een beter besluit ligt bij de menselijke benadering en niet bij de rationele.

Ratio versus Gevoel

Waar het om gaat is: wat wint er bij het besluit? Je ratio of je gevoel. Waarbij we op voorhand al kunnen zeggen dat veel mensen beweren een besluit te nemen op basis van ratio maar dat het toch vaak gevoel is dat de belangrijkste rol speelt. Als we naar ons brein kijken zie je dat je ratio niet goed werkt als er veel emoties spelen. Rationeel redeneren, zo blijkt uit onderzoek, is zélfs bijna onmogelijk als sterke emoties spelen. En met de besluiten die er echt toe doen zijn meestal veel emoties gemoeid. Soms is dat gunstig en soms juist niet. Ab Dijksterhuis (Radboud Universiteit) ontdekte bijvoorbeeld al dat het welbekende “ik slaap er nog een nachtje over” bij het kopen van een huis of auto in veel gevallen leidde tot een betere keuze. Mensen die alle specificaties van de auto’s zagen en vervolgens een keuze moesten maken op basis daarvan, kozen vaker voor een auto met minder goede specificaties dan mensen die een keuze op gevoel moesten maken. Daar tegenover is het juist weer funest als je een gokbesluit baseert op je gevoel. In het casino is de ratio juist weer je beste vriend. Dit komt door het misleidende effect dat dopamine kan hebben op je hersenen. Het stimuleert een gevoelsreactie waardoor je denkt “nu ga ik echt winnen”. Terwijl je kansen op winst nog steeds exact hetzelfde zijn. In werksituaties kom je deze uitersten ook veel tegen. Heb je onoverzichtelijk veel informatie en details om je besluit op te baseren? Kies dan op gevoel. Is het juist te overzien maar speelt er veel emotie, raadpleeg dan eerst of ook je ratio.

Trainen van besluitvaardigheid

Dan is het natuurlijk nog belangrijk dat je ook het moment ziet waarop je in de emotie schiet en dat mee laat spelen in het besluit. Dit doorkrijgen is een leerproces. Bij veel mensen duurt het dan ook even voordat dit lukt. Mindfulness is een bewezen trainingsmethode die hiervoor goed werkt. Je leert stimulus en response verder uit elkaar te leggen waardoor je de tijd hebt bewust te kiezen of je op ratio of gevoel af gaat. Natuurlijk hoef je dit niet direct te trainen door elke dag een uur te mediteren. Stilstaan bij wanneer je een besluit neemt en hoe je het neemt helpt ook al om dit onder de knie te krijgen.

Games spelen blijkt overigens ook een positieve invloed te kunnen hebben op je besluitvaardigheid. Uit recent onderzoek (Glass et al, 2013) blijkt dat sommige games je cognitieve flexibiliteit vergroten. Cognitieve flexibiliteit stuurt creatief en lateraal denken. Waar men lang gedacht heeft dat dit een zeer statische functie van het brein was, blijkt nu dat het echt te trainen is. Dus creativiteit is wel degelijk ontwikkelbaar. Met name bij het vermogen om oplossingen te genereren is deze eigenschap erg handig. Eerder werd al onderzocht dat spelers van bepaalde games sneller besluiten kunnen nemen. Nu blijkt ook dat het veelzijdig denken gestimuleert wordt. Hoewel het onderzoek op dit vlak nog mager is, wordt er wel steeds meer bewijs verzameld dat specifieke games helpen om prestaties te verbeteren. In dit geval zagen de onderzoekers ook hoe complexer de game was hoe groter het resultaat.

3 tips voor een beter besluit

Vergroot stijlflexibiliteit
Ken jezelf door en door. Weet wat je drijft in het nemen van een besluit. Sterke need for closure? Opportunist die alleen maar kansen ziet? Bekijk wat de tegenhanger van deze stijl voor je kan betekenen en leer ook die inzetten.

Ratio versus Gevoel
Wil je zeker zijn van een goed besluit dan moet je weten waar je op vertrouwt in welke situatie. Dus weet wanneer je af gaat op je rationele denkvermogen en wanneer je gevoel de overhand heeft.

Train je brein
Train je brein om fit te zijn voor een besluit en tijdig te merken wanneer emoties de overhand krijgen. Vergroot de afstand tussen stimulus en response door mindfulness. En - met dank aan de wetenschap - heb je nu ook een prima excuus om meer games te spelen. Pak dan wel een complexe strategygame uit de kast zoals Starcraft dat ook in het onderzoek werd gebruikt.

We hebben nieuwe trainingen die naadloos aansluiten op bovenstaand onderwerp: Brain Based Besluiten Nemen en Brain Based Beïnvloeden. Voor informatie kunt u contact opnemen met onze opleidingsadviseurs.