Hoe assertief ben jij?

Stel, je zit in een vergadering. Je hebt net een presentatie gehouden en nu is het tijd voor discussie. Van veel collega’s kun je scherpe feedback verwachten, dus je zet je alvast schrap. Maar dan zie je ineens dat een van hen gapend door het raam naar buiten aan het staren is. Wat doet dat met je? En hoe reageer je? Ontdek wat dat jouw reacties op het gedrag van anderen zeggen over jouw mate van assertiviteit.

Respect voor jezelf én een ander

Assertiviteit, wat is dat eigenlijk? Iemand die in een ongemakkelijke situatie voor zichzelf durft op te komen, wordt vaak assertief genoemd. Maar pas op, want dat betekent niet dat je dan alleen aan je eigen belangen denkt en dat je die ten koste van alles doordrukt.

Een assertief persoon is allesbehalve agressief. Tegelijkertijd is het wel belangrijk dat je je eigen belangen helder in het vizier houdt, anders voel je je algauw overrompeld en klein worden. Voor een gezonde mate van assertiviteit, is het belangrijk dat je de balans weet te bewaren tussen je eigen visie, behoeften/belangen en die van een ander.

In die zin zegt assertiviteit dus iets over hoe je jezelf waardeert ten opzichte van een ander: vind je jezelf méér, minder of evenveel waard als een ander? De basis van een assertieve houding is dat je zowel jezelf als de ander respecteert. Dat is niet altijd makkelijk, zeker niet als je te maken hebt met gedrag dat – in jouw ogen – getuigt van weinig respect voor jou.

Agressief, subassertief en assertief

Even terug naar het voorbeeld van die vergadering. Je hebt veel tijd en energie gestoken in die presentatie, dus wanneer je dan die ene collega schaamteloos verveeld uit het raam ziet staren, is de kans groot dat je je méér waard voelt dan hem of haar. Je redeneert dan alleen vanuit je eigen behoeften. En aangezien jouw gapende collega die totaal niet aanpreekt, voel je je agressief. Zou je uitspreken wat je voelt, dan zou dat iets zijn als: “Kijk die sukkel nou. Heeft die hele presentatie totaal niet gevolgd, is-ie natuurlijk ook te dom voor. Waarom lazert-ie niet op? Wacht maar, als hij volgende week presenteert, pak ik hem drie keer zo hard terug…”

Het kan ook zijn dat je je juist minderwaardig voelt aan anderen. Je ervaart je ideeën dan als zwak of nutteloos. En, om de kritiek die je verwacht te krijgen vóór te zijn, verwerk je je excuses dan maar alvast in je eigen argumentatie. Die voegt zich geheel en al naar het gedrag van de ander, in dit geval je gapende collega: “O jee, hij vind het echt helemaal niks. Logisch ook, want ik heb het ook helemaal niet duidelijk uitgelegd. En als ik eerlijk ben, zijn het ook echt allemaal open deuren die ik hier heb ingetrapt. Ik had dit nooit zo moeten aanpakken…”

Assertief ben je als je vanuit een gelijkwaardige positie reageert. Je ervaart je eigen ideeën als waardevol, maar je biedt ook de ander de ruimte om daar vanuit zijn eigen visie iets van te vinden en dat te uiten. Vanuit een assertieve houding is het onder andere makkelijker om feiten te scheiden van meningen of emoties. “Oké, hij zit te gapen, maar misschien is hij gewoon moe? Ik ben in ieder geval heel benieuwd wat hij van mijn presentatie vond. Weet je wat? Ik vraag het hem gewoon. Dan krijg ik een antwoord waar ik hoe dan ook iets aan heb.”

Assertiviteit kun je leren

Eenvoudig is het niet, om jezelf in elke situatie als gelijkwaardig te zien aan de ander. Gelukkig valt assertiviteit ook te leren. Hieronder wat tips waarmee je al een heel eind komt.

• Wat jij voelt, zegt niets over de ander

In welke situatie je ook zit, besef dat het nooit een ander is die bij jou een bepaalde emotie teweegbrengt, maar de gedachten die jij over die ander hebt. Je gelijkwaardig aan de ander opstellen, lukt beter als je je gedrag baseert op feitelijke informatie dan op je eigen – soms onterechte – gevoel daarover. Registreer dus gewoon wat een ander doet of zegt, stel je oordeel uit en weet dat jíj jouw eigen emoties stuurt.

• Klein beginnen

 Als je nog niet zo assertief bent, begin dan klein. De volgende keer dat iemand bij de kassa wil voordringen, zeg je: “Sorry, ik stond hier eerder. Ik zou het fijn vinden als u achter mij wilt aansluiten.” Daarna maak je het steeds een beetje moeilijker, tot je ook tegen bijvoorbeeld je baas assertief durft te zijn. Ben je juist vaak wat agressief? Probeer een verzoek dan eens vriendelijk te formuleren. En glimlach erbij.

• Houd het bij jezelf

Als je op een assertieve manier iets wilt zeggen over het gedrag van een ander, communiceer dan vanuit jezelf. Dus bijvoorbeeld: “Ik heb er last van als jij rookt terwijl je naast me zit.” En niet: “Bah, waarom moet je altijd zo nodig naast mij zitten te roken?” De ander schiet dan in de verdediging en dan gaat de discussie ineens over of de ander wel of niet ‘altijd’ rookt als hij naast jou zit. Door ik-boodschappen te geven, houd je het bij jezelf en voorkom je dit.

Aan de slag met je assertiviteit?

Wil je na het lezen van dit blog meer aandacht besteden aan de ontwikkeling van je assertiviteit, dan is de training Assertief op het Werk of de training Assertief en Zelfverzekerd Communiceren iets voor jou. Bekijk deze trainingen of meld je meteen aan voor de training die het beste bij je past.