Breinmythes of neurofabels?

Breinleren is hot. De neurowetenschappelijke benadering van gedrag, leiderschap en persoonlijke effectiviteit biedt veel nieuwe inzichten. Toch bestaan er nog steeds veel fabels, mythes en onzinnigheden over het brein. Zo herinner je je vast nog wel het mysterie rondom een jurk. Is die nou blauw met zwart of goud met wit? Vier hardnekkige fabels over ons brein op een rij.

Fabel 1: Er bestaan links- en rechtsbreinige mensen

Deze stelling is een beetje waar. Onze hersenhelften hebben namelijk bepaalde specialisaties. Zo is bijvoorbeeld de taalfunctie bij de meeste mensen in de linkerhersenhelft gelokaliseerd. En er zijn specifieke gebieden in onze hersenen die specifieke functies hebben. Zo is er het ‘gebied van Broca’, dat betrokken is bij het produceren van spraak.

Wat is nu het probleem? Bij iedere taak die we uitvoeren gebruiken we beide hersenhelften. Bij elke handeling is een netwerk van neuronen (hersencellen) betrokken, dat zich uitspreidt over zowel de linker- als de rechterhersenhelft. En daarbij kunnen specifieke gebieden bij verschillende taken, verschillende functies vervullen. Het is dus een heel complex en dynamisch geheel.

Fabel 2: We gebruiken slechts 10% van onze hersenen

Dit is wellicht een van de oudste en meest hardnekkige fabels. Niet zo raar ook, want hij zegt iets over ons ontwikkelingspotentieel. Want stel je toch eens voor dat je nog 90% hersencapaciteit te winnen hebt!

Toch zou de natuur dit principe nooit toelaten. Ons brein is immers ongeveer 2% van ons lichaamsgewicht, terwijl het 20% van onze energie opslurpt. En dan zou 90% van ons brein geen functie hebben? Dat is evolutionair onmogelijk. Daarnaast zou hersenletsel een veel kleinere impact moeten hebben, maar kleine beschadigingen hebben al snel grote gevolgen. Verder hebben moderne beeldvormingstechnieken als fMRI- en PET-scans aangetoond dat er in alle delen van onze hersenen activiteit is.

Fabel 3: Vrouwen zijn beter in multitasking dan mannen

Helaas dames. Wij mensen zijn biologisch niet in staat tot multitasking. Dat wil zeggen: we zijn niet in staat om twee taken tegelijkertijd bewust uit te voeren. Wanneer een taak onze bewuste aandacht vereist, dan pakt ons brein dit een voor een aan. Dus wanneer we denken dat we dingen tegelijk doen, doen we eigenlijk meerdere dingen vlak na elkaar.

Fabel 4: Verschillende mensen verwerken informatie op verschillende manieren

Lange tijd werd gedacht dat mensen informatie op verschillende manieren verwerkten (via auditieve, visuele of kinesthetische kanalen). De conclusie was: als je mensen iets wilt leren (of zelfs beïnvloeden), spreek hen dan aan op de wijze waarop zij informatie verwerken. Dus, iemand die visueel informatie verwerkt moet je vooral veel visuele informatie geven. En om te beïnvloeden zou je iets moeten zeggen als “Beeld je het volgende eens in”. Uit recent onderzoek van de Vrije Universiteit blijkt dat 96% van de Nederlandse docenten dit gelooft.

In de stelling zit dan ook een kern van waarheid. Mensen hebben inderdaad een voorkeur voor een bepaalde manier van informatieverwerking. En deze informatie wordt dan ook in verschillende delen van ons brein verwerkt.

Maar de stelling is ook onwaar. Je neemt namelijk niet alleen auditief of visueel informatie tot je, zelfs niet als je blind of doof bent. Daarnaast zijn deze gebieden zo met elkaar verweven dat dit onderscheid bijna niet te maken is. Iemand beïnvloeden door de informatie op een bepaalde manier aan te bieden is dus ook zeker niet zinvol.

Auteur: Jan-Willem Bouwmeester 

Aan de slag met je eigen brein?