Mindfulness: de rol van emoties bij oordeelsvorming

Herkent u dit? Er wordt u gevraagd iets te beoordelen. U wilt dat zo objectief mogelijk doen en niet alleen omdat u dat uit hoofde van uw functie gevraagd wordt. U weet dat emoties bij het beoordelen een rol spelen. Of het nou uw eigen emoties zijn of die van een ander. Veel mensen hebben met dergelijke situaties in hun dagelijks werk te maken. Of je nou werkzaam bent in de rechterlijke macht, of je arts bent, of je assesments afneemt of sollicitatieprocedures of beoordelingsgesprekken voert, objectiviteit is en blijft lastig.

Aanleiding

Een tijd terug al ben ik gevraagd om mee te denken over de ontwikkeling van een workshop Mindfulness (omgaan met emoties) voor een aantal gerechten (doelgroep rechters). In die periode verscheen het proefschrift De overtuigingskracht van emoties bij het rechterlijk oordeel van Maria IJzermans. Een en ander heeft uiteindelijk geresulteerd in een workshop voor een aantal gerechten. Een van de uitgangspunten van deze workshop is dat ratio en emoties altijd een rol spelen en dat die - mits we ons daarvan bewust zijn en er bewust mee omgaan - de rechtspraak juist ten goede komen.

Opzet van de workshop

Tijdens deze workshop is onder andere een doelstelling vooral de discussie te voeren over emoties en de invloed daarvan. Gezien de kritiek in de afgelopen tijd op de rechtspraak lijkt het ons goed ruimte te geven aan die discussie. Op basis van uitwisselen, doen en ervaren, constateren en herkennen en accepteren van emoties, kan de de rechtsgang objectief vervolgd worden.

De workshop zelf duurt een dag. In de ochtend werken we met een acteur om inzicht te krijgen in emoties en de effecten ervan. In de middag gaan we verder met Mindfulness als hulpmiddel: wat is het en wat kan je ermee? Inclusief oefeningen die in de praktijk toepasbaar zijn. We zoeken antwoord op vragen als: wat is gevoel? wat zijn de feiten? hoe kan je bewust zijn van beide? Hoe kan je omgaan met je eigen emoties en feiten en gevoel gescheiden houden? En dit alles in het hier en nu terwijl je je bewust bent van de objectieve situatie. En natuurlijk met behulp van eigen casuïstiek.

Wat levert deze workshop op?

Emoties zijn er altijd, zowel van de ander als van u zelf. U kunt ze niet uitsluiten. Als u stilstaat bij die emoties, kunt u bewuster bepalen wat uw actie of besluit is. Herken voor u zelf welke emotie een rol speelt en wat de invloed ervan is. Door juist stil te staan bij deze emotie kunt u doelgericht en objectief weer verder gaan.

Praktisch vertaalt: een raadgever die u altijd bij u heeft, is uw eigen lichaam. Het lijf verraadt vaak al hoe het met de emoties gesteld is. Stel u zelf regelmatig de vraag; wat voel ik en wat betekent dit? Velen hebben de schouders als raadgever, maar ook gebalde vuisten, een knoop in de maag of een grijns op het gezicht zijn voor de handliggende raadgevers. Druk deze signalen niet weg. Benut ze.

Welke emotie vindt u het lastigst te hanteren om objectief te kunnen blijven: boos, blij, bang of bedroefd? Als iemand heel boos of agressief tegen u doet, bent u dan eerder geneigd harder te oordelen of oordeelt u juist milder uit angst... Kortom: ken uzelf, uw emoties en de effecten zodat u zo objectief mogelijk kan zijn bij het beoordelen van welke situatie dan ook.

Wat interessant is dat het juist bij Mindfulness gaat over het niet (ver)oordelen van jezelf en de ander. Bij de rechterlijke macht gaat het juist over objectief oordelen. Na deze workshops is het voor mij helder dat door de openheid om met elkaar in gesprek te gaan en stil te staan bij emoties en de effecten de kans op objectief oordelen groter is.

Auteur: Charlotte Rutten